Osteoporoza jest chorobą atakującą układ kostny. Charakteryzuje się stopniowym zmniejszeniem gęstości tkanki kostnej. Bardzo często nazywana jest "cichym złodziejem kości", ponieważ przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo. W wyniku procesu chorobowego wytrzymałość kości zmniejsza się, co skutkuje zwiększonym ryzykiem złamań.
Photo by Owen Beard (źródło: Unsplash)
Wyróżniamy dwa typy choroby: osteoporoza pierwotna i osteoporoza wtórna.
Osteoporoza pierwotna związana jest ze starzeniem się organizmu. Pierwsze zmiany pojawiają się po ukończeniu 40 roku życia. Schorzenie częściej rozwija się u kobiet, czego przyczyną są zmiany hormonalne (menopauza). Przez niedobór estrogenów następuje utrata masy kostnej i patologiczne zmniejszenie gęstości tkanki kostnej. Mężczyźni również chorują, jednak znacznie rzadziej. U nich ma to związek z zaburzeniem wchłaniana wapnia z pokarmów, niskim poziomem witaminy D oraz spadkiem poziomu testosteronu.
Osteoporoza wtórna diagnozowana jest rzadziej. Bywa konsekwencją choroby, zaburzeń hormonalnych i przyjmowanych leków. Częściej narażone są osoby po częściowej resekcji żołądka, stosujące niektóre leki (np. kostykosteroidy, hormony tarczycy, heparyny), cierpiące na choroby autoimmunologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, zespół Cushinga), a także zmagające się z alkoholizmem lub chorobą wątroby.
Wśród objawów osteoporozy dominują złamania kości, następujące nawet przy niewielkich urazach. Najczęściej dochodzi do złamania szyjki kości udowej, które jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych. Do złamań wywołanych osteoporozą zalicza się także złamania nadgarstków, kości promieniowej i ramiennej oraz złamania w obrębie kręgosłupa.
Osteoporoza - jak leczyć?
Jeżeli chodzi o diagnostykę i leczenie osteoporozy najlepiej zgłosić się do lekarza rodzinnego, który jeżeli zajdzie taka potrzeba skieruje do reumatologa. Jest to specjalista z zakresu schorzeń kości i stawów. W diagnozie osteoporozy skorzysta z wywiadu dotyczącego czynników ryzyka rozwoju oraz występowania w przeszłości złamań kości oraz kilku badań. Tym pierwszym, od którego przeważnie rozpoczyna się diagnostyka osteoporozy jest densytometria, czyli oznaczenie gęstości mineralnej kości. Pomocniczo lekarz specjalista może zlecić badania laboratoryjne, radiologiczne, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową.
Osoby po ukończeniu 50 roku życia chcące sprawdzić, czy ich układ kostny jest w dobrej kondycji, powinny wybrać się na wizytę do lekarza rodzinnego. Zleci on podstawowe badania, a w razie potrzeby skieruje do gabinetu specjalisty.
Pamiętajmy jednak, że najważniejsza jest profilaktyka, sama farmakoterapia nie wystarczy jeżeli w diecie zabraknie podstawowych pierwiastków i witamin. Należy już od wczesnych lat młodzieńczych dbać o to, aby kości miały jak największą gęstość. Najważniejsze jest dostarczanie wapnia (niezwykle ważny dla kondycji układu kostnego). Najlepszym jego źródłem jest mleko i jego przetwory (kefir, ser, jogurt), a także orzechy i nasiona roślin strączkowych. Udział we wchłanianiu wapnia bierze witamina D, której niedobory są częstym zjawiskiem. Trudno uzupełniać ją z diety, dlatego dobrym pomysłem jest jej suplementacja. Aby kości były mocne, potrzebna jest również witamina K, która wpływa na wykorzystywanie wapnia przez układ kostny. Znajdziemy ją w brokułach, jarmużu, brukselce, czy szpinaku. Warto również zadbać o odpowiednią podaż magnezu i potasu. Udowodniono, że pomagają one zapobiegać utracie masy kostnej. W diecie powinny znaleźć się też produkty bogate w witaminę C (konieczną do syntezy kolagenu) oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które zwiększają gęstość mineralną kości.
